Absolute ve Incremental Encoder farkı nedir?

Absolute ve Incremental Encoder farkı nedir (Mutlak Enkoder vs. Artırımlı Enkoder)

Encoder türlerinin ortak amacı aynıdır. Döner hareketi elektrik sinyaline çevirerek kontrol sisteminin konum, hız ve yön bilgisini hesaplamasına imkân verir. Absolute encoder ile incremental encoder arasındaki temel fark, konum bilgisini nasıl ürettikleri ve enerji kesintisi sonrasında sistemin konumu nasıl “bildiğidir”.

Incremental encoder, konumu hareket değişimi ile takip eder

Incremental rotary encoder, şaftın mutlak konumunu doğrudan “değer” olarak vermez. Şaft döndükçe pulse üretir ve kontrolör bu pulse’ları sayarak konumu başlangıç noktasına göre takip eder. Çoğu incremental encoder iki kanal (A ve B) sunar. Bu sayede kontrolör hem yönü hem de hızı çıkarabilir. Bazı modellerde ayrıca her turda bir defa gelen bir referans sinyali de bulunur.

Bu yapı pratik ve yaygındır, ancak bir bağımlılık oluşturur. Konumu bilmek için pulse sayacının korunması gerekir. Enerji kesildiğinde sayaç bilgisi kaybolur. Enerji geri geldiğinde sistem çoğu zaman gerçek konumu yeniden bulmak için referans alma veya home adımı yapmak zorundadır.

Absolute encoder, konumu doğrudan değer olarak verir

Absolute rotary encoder ise konumu doğrudan bildirir. İç yapısında kodlanmış bir disk ve sabit bir algılayıcı bulunur. Disk üzerindeki desen her şaft açısı için farklıdır. Bu nedenle her açısal konum, kendine özgü bir kod ile temsil edilir.

Bu fark, enerji kesintilerinde açık biçimde ortaya çıkar. Enerji yokken şaft hareket ederse, absolute encoder bir pulse sayacına dayanmadığı için “eski bilgiyi” aramaz. Enerji geldiği anda, o anki kod desenine bakarak mevcut şaft konumunu doğrudan raporlar.

Bu nedenle, başlangıçta konum belirsizliğinin kabul edilemediği, yanlış konum varsayımının risk doğurduğu uygulamalarda absolute ölçüm tipi sıklıkla tercih edilir.

Uygulamada ne değişir

Seçim çoğu zaman performanstan çok sistem davranışı ile ilgilidir.

Incremental encoder sürekli hareket takibinde çok güçlüdür, ancak güvenilir bir başlangıç referansı gerektirir. Absolute encoder ise güç verildiği anda konumu bilme avantajı sağlar. Bu, devreye alma süreçlerini sadeleştirir ve arıza sonrası toparlanmayı hızlandırabilir.

Özellikle asansör, vinç, robotik sistemler ve kritik otomasyon eksenleri gibi güvenlik veya hata toleransı düşük uygulamalarda absolute encoder kullanımı sık görülür.

Hızlı seçim kuralı

Enerji geri geldiğinde konumun hemen ve kesin olarak bilinmesi gerekiyorsa, ya da güvenlik ve hata sonrası toparlanma öncelikliyse absolute encoder çoğu durumda daha uygundur.

Hız ve yön geri bildirimi ağırlıklıysa, sistemde güvenilir bir home süreci varsa ve maliyet veya sadelik öncelikliyse incremental encoder doğru seçim olabilir.